Hiểu đúng về tiêm phòng và miễn dịch qua 7 câu hỏi thường gặp

Trong bối cảnh dịch bệnh diễn biến phức tạp và những vấn đề sức khỏe mới liên tục xuất hiện, tiêm phòng và miễn dịch đã trở thành một trong những chủ đề được quan tâm hàng đầu. Tuy nhiên, không phải ai cũng hiểu đúng bản chất và tầm quan trọng của việc này.

Bài viết sau sẽ giúp bạn giải đáp 7 câu hỏi phổ biến nhất để hiểu rõ về tiêm phòng và miễn dịch, từ đó bảo vệ sức khỏe bản thân và cộng đồng một cách chủ động và khoa học.

1. Tiêm phòng là gì?

Tiêm phòng là một cách đơn giản, an toàn và hiệu quả để giúp cơ thể phòng tránh các bệnh truyền nhiễm nguy hiểm. Vắc xin chứa một lượng nhỏ mầm bệnh đã bị làm yếu hoặc bất hoạt, từ đó kích thích hệ miễn dịch sản sinh kháng thể mà không gây bệnh thật.

Hiểu một cách đơn giản, tiêm phòng giúp “tập dượt” hệ miễn dịch để ghi nhớ và phản ứng nhanh khi tiếp xúc với virus hay vi khuẩn trong tương lai.

2. Vắc xin hoạt động như thế nào?

Khi một liều vắc xin được đưa vào cơ thể, nó kích hoạt một chuỗi phản ứng từ hệ miễn dịch, bao gồm

• Nhận diện mầm bệnh (vi khuẩn hoặc virus)
• Tạo ra kháng thể để tiêu diệt mầm bệnh
• Ghi nhớ cách chống lại mầm bệnh nếu gặp lại trong tương lai

3. Khi nào nên tiêm phòng?

Với mối liên hệ quan trọng giữa tiêm phòng và miễn dịch ,việc này cần được thực hiện từ khi mới sinh và xuyên suốt cả đời:

• Trẻ em cần tiêm đầy đủ theo lịch tiêm chủng quốc gia.
• Người lớn cần tiêm nhắc lại hoặc bổ sung vắc xin như cúm mùa, viêm gan B, phế cầu, HPV,…
• Người cao tuổi hoặc người mắc bệnh nền nên tiêm các vắc xin phòng biến chứng nặng.

Các trường hợp đặc biệt:

• Trước khi đi du lịch: Nên kiểm tra và tiêm các vắc-xin cần thiết tùy thuộc vào khu vực đến (ví dụ: sốt vàng da, viêm não Nhật Bản, thương hàn).
• Phụ nữ chuẩn bị mang thai: Cần tiêm phòng các bệnh như sởi, quai bị, rubella, cúm để bảo vệ cả mẹ và thai nhi.
• Trong giai đoạn dịch bệnh: Tuân thủ khuyến cáo của Bộ Y tế về việc tiêm chủng vắc-xin phòng bệnh lây nhiễm mới (ví dụ: COVID-19).

Nếu bạn bị lỡ lịch tiêm, hãy tham khảo bác sĩ để có phương án tiêm bù phù hợp.

4. Vì sao bạn nên tiêm phòng?

Không tiêm phòng đồng nghĩa với việc bạn để cơ thể “trống trải” trước các mối nguy cơ như:

• Sởi, bạch hầu, ho gà
• Viêm gan B, bại liệt, uốn ván
• Viêm màng não, viêm phổi, COVID-19

Không chỉ vậy, bạn còn có thể là nguồn lây cho:

• Trẻ sơ sinh chưa đủ tuổi tiêm
• Người bệnh suy giảm miễn dịch
• Người già, người yếu

Tiêm phòng không chỉ là bảo vệ bản thân, mà còn là trách nhiệm với cộng đồng. Khi tỷ lệ tiêm đủ cao, chúng ta sẽ tạo được miễn dịch cộng đồng – ngăn dịch bệnh lây lan và bảo vệ những người không thể tiêm.

5. Vắc xin có thể phòng ngừa những bệnh gì?

Vắc xin hiện nay có thể phòng ngừa hơn 20 bệnh truyền nhiễm nguy hiểm như:

• Cúm
• Sởi
• Rubella
• Viêm gan B
• Bệnh bạch hầu
• Ho gà
• Viêm phổi do phế cầu
• Bại liệt
• Uốn ván
• Viêm não Nhật Bản
• Ung thư cổ tử cung do HPV
• COVID-19
• Thủy đậu
• Thương hàn…

Ngoài ra, nhiều loại vắc xin mới đang được nghiên cứu như sốt rét, Zika,… giúp mở rộng khả năng phòng bệnh trong tương lai.

6. Thành phần của vắc xin gồm những gì?

Mỗi loại vắc xin đều trải qua quá trình kiểm định nghiêm ngặt và chứa các thành phần:

• Kháng nguyên: phần đã làm yếu của mầm bệnh giúp tạo miễn dịch
• Chất bổ trợ: tăng hiệu quả phản ứng miễn dịch
• Chất bảo quản & ổn định: đảm bảo vắc xin giữ được hiệu lực khi bảo quản

Tất cả các thành phần đều được nghiên cứu kỹ lưỡng và được cấp phép an toàn trước khi đưa vào sử dụng.

7. Tiêm vắc xin có gây tác dụng phụ không?

Vắc xin được đánh giá là một trong những thành tựu y học an toàn nhất. Các tác dụng phụ nếu có thường nhẹ và thoáng qua, như:

• Sưng đau tại chỗ tiêm
• Sốt nhẹ
• Mệt mỏi

Tác dụng phụ nặng là cực kỳ hiếm gặp (khoảng 1/1.000.000 liều) và luôn được theo dõi, kiểm soát nghiêm ngặt. Quan trọng hơn, nguy cơ mắc bệnh khi không tiêm cao hơn rất nhiều so với rủi ro nhỏ từ tác dụng phụ.

Cần chuẩn bị gì trước và sau khi tiêm phòng?

Trước tiêm:

• Khai báo đầy đủ tình trạng sức khỏe và bệnh lý nền
• Không tiêm nếu đang sốt cao hoặc có tiền sử dị ứng nghiêm trọng với các lần tiêm trước
• Ngủ đủ giấc, ăn uống đầy đủ trước khi tiêm

Sau tiêm:

• Nghỉ ngơi và theo dõi tại cơ sở y tế ít nhất 30 phút
• Theo dõi các phản ứng bất thường như sốt cao kéo dài, phát ban, khó thở
• Uống nhiều nước, ăn uống đầy đủ, hạn chế vận động nặng trong 1–2 ngày đầu

Tiêm phòng và miễn dịch là “hàng rào” đầu tiên giúp bạn chủ động bảo vệ sức khỏe. Khi hiểu rõ, bạn sẽ biết cách tiêm đúng, tiêm đủ và an tâm hơn với những quyết định chăm sóc sức khỏe cho bản thân và gia đình.

Hãy chủ động cập nhật kiến thức, tiêm phòng đúng lịch và lan tỏa thông tin chính xác để cùng nhau xây dựng một cộng đồng khỏe mạnh, không dịch bệnh. Nếu bạn có bất kỳ thắc mắc nào, đừng ngần ngại liên hệ với chúng tôi qua hotline 0865 989 594 hoặc để lại câu hỏi tại đây để được tư vấn chi tiết hơn!

Xem thêm: 5 lý do tại sao người bị tiểu đường dễ bị nhiễm trùng và cách phòng ngừa hiệu quả