Những phương pháp điều trị ung thư mới: Đột phá thay đổi cục diện y học năm 2025

Theo thống kê của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), ung thư hiện là nguyên nhân gây tử vong hàng đầu toàn cầu, cướp đi sinh mạng của khoảng 10 triệu người mỗi năm. Các loại ung thư phổ biến nhất bao gồm ung thư vú, phổi và đại trực tràng. Đáng lo ngại, số ca mắc mới dự kiến sẽ tăng hơn 75% từ nay đến năm 2050. Tuy nhiên, những tiến bộ vượt bậc trong y học đang mở ra hướng đi mới trong cuộc chiến chống lại căn bệnh này. Cùng tìm hiểu những phương pháp điều trị ung thư mới hiện nay:

1. Những phương pháp điều trị ung thư mới trong năm 2025

1.1. Vaccine ung thư cá nhân hóa (mRNA neoantigen)

Các vaccine sử dụng công nghệ mRNA được thiết kế riêng cho từng bệnh nhân, giúp hệ miễn dịch nhận diện và tiêu diệt tế bào ung thư hiệu quả hơn. Đây là phương pháp điều trị ung thư mới được ứng dụng thành công trong ung thư da (melanoma) và đang mở rộng sang ung thư phổi, tuyến tụy…

• Giúp giảm tỷ lệ tái phát sau phẫu thuật

• Kích hoạt miễn dịch tế bào T mạnh mẽ, đặc hiệu

• Được kỳ vọng như “vaccine phòng tái phát ung thư”

Hàng ngàn bệnh nhân ung thư tại Anh sẽ sớm được tham gia thử nghiệm loại vaccine mới giúp huấn luyện hệ miễn dịch tấn công tế bào ung thư và giảm nguy cơ tái phát. Vaccine này dựa trên công nghệ mRNA (tương tự vaccine COVID-19) và được kỳ vọng có ít tác dụng phụ hơn hóa trị. Thử nghiệm sẽ diễn ra tại 30 bệnh viện trên toàn châu Âu và dự kiến hoàn tất vào năm 2027.

1.2. CAR T-cell therapy cho ung thư khối đặc

Một phương pháp điều trị giúp các tế bào miễn dịch săn lùng và tiêu diệt tế bào ung thư đã được công bố thành công trên bệnh ung thư máu vào năm 2022.

Liệu pháp tế bào CAR-T là phương pháp làm biến đổi gen của các tế bào miễn dịch từ chính bệnh nhân ung thư. Các tế bào sau khi biến đổi có khả năng sản xuất các protein gọi là thụ thể kháng nguyên khảm (CAR) có khả năng nhận diện và tiêu diệt tế bào ung thư.

Trước đây phương pháp này được thử nghiệm trên ung thư máu, tuy nhiên hiện nay CAR-T đã được thử nghiệm thành công trên ung thư khối đặc như dạ dày, não (glioblastoma), với tỷ lệ kéo dài sự sống lên đến 40%.

• Cá thể hóa bằng cách chỉnh sửa tế bào miễn dịch của chính bệnh nhân

• Hiệu quả rõ rệt ở các ca từng được xem là “không còn hy vọng”

1.3. Xét nghiệm máu phát hiện sớm 18 loại ung thư

Các nhà nghiên cứu tại Mỹ đã phát triển một xét nghiệm máu mới có thể phát hiện 18 loại ung thư giai đoạn đầu bằng cách phân tích protein trong máu, thay vì các phương pháp tốn kém và xâm lấn. Trong thử nghiệm trên 440 bệnh nhân ung thư, xét nghiệm xác định chính xác 93% ung thư giai đoạn 1 ở nam giới và 84% ở nữ giới. Tuy nhiên, cần nghiên cứu thêm để kiểm chứng độ tin cậy và khả năng áp dụng rộng rãi.

Đây là một trong những phương pháp mới điều trị ung thư mới mang tính cách mạng trong chẩn đoán và theo dõi bệnh:

• Chỉ cần một mẫu máu, bác sĩ có thể phát hiện DNA đột biến từ khối u

• Cho phép phát hiện ung thư ở giai đoạn rất sớm

• Theo dõi tái phát, điều chỉnh phác đồ điều trị chính xác hơn (crMRD)

1.4. Trí tuệ nhân tạo AI hỗ trợ chẩn đoán và điều trị ung thư

Trí tuệ nhân tạo (AI) không còn là khái niệm xa lạ trong y học. Nó đang góp phần:

• Chẩn đoán hình ảnh sớm: AI phân tích X‑quang, CT, MRI chính xác hơn và nhanh hơn bác sĩ

• Dự đoán đáp ứng điều trị: Phân tích dữ liệu gene, mô bệnh học để đề xuất thuốc phù hợp

• Thiết kế thuốc mới: AI giúp rút ngắn thời gian phát triển thuốc ung thư từ vài năm xuống vài tháng

Tại Ấn Độ, Diễn đàn Kinh tế Thế giới đang hợp tác thúc đẩy ứng dụng công nghệ mới như trí tuệ nhân tạo (AI) và học máy (machine learning) trong chăm sóc ung thư. AI hỗ trợ sàng lọc sớm các bệnh như ung thư vú, và phân tích hình ảnh X-quang tại những nơi thiếu chuyên gia chẩn đoán. Đây là hai trong số 18 sáng kiến ung thư mà Trung tâm Cách mạng Công nghiệp lần thứ Tư tại Ấn Độ đang triển khai.

1.5. Công nghệ Nano – đưa thuốc đến đúng nơi cần đến

Một phương pháp điều trị ung thư mới đầy triển vọng là ứng dụng công nghệ nano:

• Nanozymes (enzym nhân tạo ở cấp độ nano) có khả năng phát hiện và tiêu diệt tế bào ung thư theo cách chọn lọc, giảm tác dụng phụ, đang được xem là hướng đi triển vọng cho thuốc ung thư thế hệ mới.
• Các hệ thống dẫn thuốc thông minh (smart drug‐delivery) sử dụng hạt nano để vận chuyển thuốc đến đúng vị trí khối u với hiệu quả cao và giảm nhiễm độc hệ thống. Đây là một trong những tiến bộ nanotherapeutics nổi bật trong năm 2025.

1.6. Phương pháp phát hiện sớm ung thư tuyến tụy

Ung thư tuyến tụy là một trong những loại ung thư nguy hiểm nhất. Bệnh hiếm khi được chẩn đoán trước khi chúng di căn và có tỷ lệ sống sót dưới 5% trong vòng 5 năm. Tuy nhiên, các nhà khoa học tại Đại học California, San Diego đã phát triển một xét nghiệm máu có thể phát hiện tới 95% ca ung thư tụy giai đoạn đầu.
Xét nghiệm này phân tích các dấu ấn sinh học trong túi ngoại bào – các hạt điều hòa sự giao tiếp giữa các tế bào. Từ đó giúp phát hiện ung thư tuyến tụy, buồng trứng và bàng quang ở giai đoạn I và II. Nghiên cứu được công bố trên tạp chí Nature Communications Medicine .
Và hiện nay, một xét nghiệm mới mang tên PAC-MANN có thể phát hiện dấu hiệu của bệnh chỉ từ một giọt máu, các nhà nghiên cứu cho biết.

1.7. Tầm quan trọng của chăm sóc toàn diện sau điều trị

Bên cạnh các phương pháp điều trị tiên tiến, nghiên cứu cho thấy tập thể dục đều đặn sau điều trị có thể:

• Giảm 37% nguy cơ tử vong

• Giảm 28% nguy cơ tái phát

• Cải thiện tâm lý và chất lượng sống rõ rệt

Đây là yếu tố quan trọng trong chiến lược điều trị ung thư toàn diện và bền vững.

Kết luận:

Các phương pháp điều trị ung thư mới đang thay đổi hy vọng sống cho hàng triệu bệnh nhân trên toàn thế giới. Từ vaccine cá nhân hóa, CAR T-cell, xét nghiệm máu không xâm lấn đến AI và công nghệ nano – tất cả đang mở ra kỷ nguyên điều trị chính xác, hiệu quả và nhân văn hơn.

Tại Việt Nam, việc cập nhật và tiếp cận những tiến bộ này là điều cần thiết, giúp rút ngắn khoảng cách trong chăm sóc ung thư và mang đến cơ hội sống tốt hơn cho người bệnh.

Nguồn tham khảo: weforum.org

Xem thêm: Tin vui từ thế giới y học: Liệu pháp miễn dịch mới giúp bệnh nhân ung thư sống lâu hơn 40%